Zwiedzając wystawę nie mamy czasu, aby każdemu z obiektów poświęcić kilka minut – przyjrzeć się detalom, wczytać się w opis. Dlatego kuratorzy Muzeum Azji i Pacyfiku co miesiąc wybierają jeden obiekt z kolekcji i zachęcają do bliższego, bardziej wnikliwego poznania jego historii.

W listopadzie obiektem miesiąca jest buddyjski posążek ołtarzowy, przedstawiający szóstego panczenlamę (trzeciego zaś, który nosił ten tytuł), Lobsang Palden Jeszie (1738-1780). Ten wysoki dostojnik buddyjski, zgodnie z rolą przypisaną jego urzędowi, ogłosił znalezienie kolejnego dalajlamy (w tym przypadku był to VIII dalajlama) i udzielił mu święceń mniszych oraz nauczał buddyjskiej doktryny religijnej. Rola wychowawców kolejnych dalajlamów jest przypisana panczenlamom przez twórcę ich urzędu – wielkiego V dalajlamę (sprawował władzę nad Tybetem: 1642-1682). Ich tytuł tłumaczy się jako: wielki uczony i stanowi połączenie sanskryckiego terminu pandita – uczony i tybetańskiego czenpo – wielki.

Panczenlamowie mają w hierarchii swego zakonu, czy też szkoły – Gelugpy („Tradycja Cnoty”) drugie miejsce, po dalajlamach. Zakon ten – jeden z czterech istniejących w buddyzmie tybetańskim – od XVII do XX wieku dominował w Tybecie pod względem politycznym: dalajlamowie byli nie tylko religijnymi, ale także politycznymi zwierzchnikami buddystów tybetańskich. Tej drugiej roli zrzekł się obecny XIV dalajlama. Siedzibą panczenlamów był klasztor Taszilunpo w pobliżu miasta Szigatse w prowincji Tsang w południowej części Tybetu. Szósty panczenlama jest ukazany w dość przylegających mniszych szatach, na których ma narzuconą obszerną szatę wierzchnią, zaś na głowie nosi szpiczastą czapkę uczonego z zakonu Gelugpa. Siedzi na dwóch prostokątnych poduszkach nakrytych dywanem, na którym są bogato grawerowane wzory roślinne. Ma doskonale opracowaną w detalach twarz. W lewej dłoni dzierży miskę żebraczą mnicha, jego atrybut (ale bywa przedstawiany wymiennie także z księgą o wąskim a wydłużonym kształcie, typowym m.in. w Tybecie), a prawą trzyma uniesioną na wysokość serca w geście argumentacji.

Fot. Łukasz Brodowicz / MAiP