Co miesiąc kuratorzy Muzeum Azji i Pacyfiku starannie wybierają jeden obiekt reprezentujący poszczególne części naszej nowej ekspozycji stałej „Podróże na wschód” przez kultury Bliskiego Wschodu, Azji Centralnej, Mongolii i Indonezji, na którą zaprosimy Państwa już w drugiej połowie 2022 roku.

W pierwszym miesiącu roku 2022 jako Obiekt Miesiąca wyróżniliśmy posążek sakralny, wizerunek Buddy Amitabhy, tyb. Öpame – „Nieskończone Światło”.

Budda siedzi ze skrzyżowanymi nogami – w pozie medytacji na lotosowym cokole-tronie. Cokół ten ma obrys połówki owalu i kształt stylizowanego lotosu o dwóch rzędach płatków. Budda jest odziany w szatę mnicha zakrywającą tułów, lewe ramię oraz nogi. Obie dłonie złożył na podołku w geście medytacji i zarazem trzyma w nich mniszą miskę żebraczą – jest to m.in. jego atrybut – wypełnioną nektarem. Twarz w łagodnym typie. Włosy w drobnych lokach, pomalowane niebieską farbą, którą w sztuce buddyzmu tybetańskiego i mongolskiego maluje się włosy łagodnych bóstw (pomarańczową – bóstw gniewnych). Ma trzy główne z oznak Buddy w sztuce: wzgórek zwany usznisza na wierzchołku głowy (znak oświecenia), pomiędzy brwiami kolisty znak zwany urna (pierwotnie kolista kępka włosów) oraz wydłużone w dół uszy. Lotosowy tron jest od spodu zamknięty metalową płytką, co oznacza, że posążek nie był otwierany i wewnątrz zachowały się przedmioty związane z konsekracją.

Styl posążka z tronem zdobionym szerokimi płatkami lotosu o wygiętych w dół czubkach, a także precyzja opracowania detalu wskazują na autorstwo lamy Dzanabadzara (1635-1723) lub założonej przez niego szkoły rzeźbiarskiej. Tworzyła ona brązowe rzeźby ołtarzowe dla świątyń w buddyjskich klasztorach Mongolii. Styl jego rzeźb, niekiedy dużych lub niewielkich jak opisywana, nawiązywał do stylu nepalskiego rzeźbiarza Aniko (1245–1306) czynnego w Pekinie w okresie dyn. Yuan. Sam Dzanabadzar był nie tylko największym rzeźbiarzem Mongolii, ale również pierwszym zwierzchnikiem mongolskich buddystów.

Wiara w Buddę Amitabhę występuje w buddyzmie północnym (czyli mahajanie w Chinach, Korei, Japonii i Wietnamie oraz w późniejszej od niej wadźrajanie wyznawanej głównie w Tybecie i Mongolii). Budda Amitabha jest obiektem szczególnego kultu w nurcie mahajany, zwanym Szkołą Czystej Krainy.

Buddyjski posążek ołtarzowy – Budda Amitabha (sanskr. „Nieskończone Światło”)
Autor: Lama Dzanabadzar (1635-1723) lub jego szkoła
Mongolia, przeł. XVII/XVIII w.
mosiądz złocony
odlew na wosk tracony, cyzelowanie, złocenie, polichromia
nr inw. MAP 12301

fot. Łukasz Brodowicz